Vi rút Adeno gây bệnh ở người (HadV) lây truyền trực tiếp từ người sang người qua đường hô hấp trong phạm vi gần hoặc gián tiếp qua tiếp xúc với dịch cơ thể có chứa vi rút.
Vi rút Adeno chia làm 7 nhóm (A-G) và hơn 50 subtype. Các tổn thương thường gặp nhất do mắc Adeno virus là viêm đường hô hấp trên, viêm đường hô hấp dưới, viêm kết mạc mắt (đau mắt đỏ), các bệnh lý ở đường tiêu hoá (tiêu chảy, nôn, buồn nôn,…), viêm bàng quang, viêm não màng não,…
Nguy cơ lây nhiễm giống như một số vi rút cảm lạnh thông thường (rhinovirus), á cúm (parainfluenza) nhưng thấp hơn vi rút hợp bào hô hấp (RSV), cúm mùa, SARS-CoV-2.
Thời gian ủ bệnh của nhiễm vi rút Adeno khoảng từ 2 - 12 ngày.
Triệu chứng bệnh biểu hiện qua phản ứng đáp ứng viêm hệ thống không đặc hiệu, viêm kết mạc, phản ứng hạch lympho, tổn thương đường tiêu hoá, và thường gây nặng bằng tổn thương đường hô hấp gây viêm phổi, suy hô hấp.
1. Một số triệu chứng thường gặp
Triệu chứng lâm sàng của nhiễm vi rút Adeno gây bệnh ở người (HadV) rất đa dạng, sau thời gian ủ bệnh, người bệnh có thể xuất hiện một hay nhiều triệu chứng như: sốt, đau đầu, ho khan, đau họng, nghẹt mũi/sổ mũi, buồn nôn, đau bụng. Giai đoạn toàn phát tùy theo các nhóm (type) HAdV khác nhau mà bệnh biểu hiện có thể khác nhau:
1.1. Thể sốt viêm họng - kết mạc
- Thể bệnh này thường do type 3 và type 7 của HadV gây nên với đặc điểm sốt cấp tính và gây dịch: sốt cao, đau mắt đỏ kèm sưng và đau họng.
1.2. Thể viêm kết mạc 2 bên
- Triệu chứng: sốt nhẹ, sưng hạch cổ 2 bên, đau mắt, sợ ánh sáng, nhìn mờ, phù mi mắt và tổ chức xung quanh hốc mắt, triệu chứng toàn thân ở mức trung bình hoặc nhẹ.
1.3. Thể viêm đường hô hấp cấp
- Thể bệnh cũng chủ yếu do type 3 và type 7 gây nên. Các biểu hiện lâm sàng bao gồm: sốt cao đáp ứng kém với thuốc hạ sốt, ho, đau họng, sổ mũi, ngạt mũi và sưng hạch bạch huyết vùng cổ 2 bên.
- Một số trẻ có diễn biến nặng, xuất hiện các biểu hiện nặng như hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm trùng và suy đa tạng.
1.4. Thể viêm dạ dày - ruột
- Thể viêm dạ dày - ruột thường do type 40 và 41 gây nên, HadV là nguyên nhân gây viêm dạ dày ruột hay gặp sau rotavirus và norovirus. Biểu hiện lâm sàng thường gặp là: sốt, nôn, đau bụng và tiêu chảy, có thể viêm đại tràng xuất huyết nhưng ít gặp.
1.5. Các thể bệnh ít gặp
Thể bệnh ít gặp bao gồm các triệu chứng của tiểu khó, tiểu rắt, tiểu máu trong viêm bàng quang xuất huyết, rối loạn chức năng thận. Ngoài ra biểu hiện rất hiếm gặp như viêm mô ống thận hoại tử, suy thận, viêm não – màng não, viêm cơ tim, viêm gan cấp, viêm túi mật và tiêm tụy,…
2. Cách phòng bệnh:
* Cách phòng bệnh không đặc hiệu:
- Giữ gìn vệ sinh.
- Nâng cao thể trạng, đảm bảo dinh dưỡng.
- Kiểm soát các bệnh tật nền (nếu có).
- Tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch các loại vaccine được khuyến cáo theo lứa tuổi.
- Sử dụng các biện pháp dự phòng lây nhiễm chuẩn khi tiếp xúc với người nghi nhiễm vi rút Adeno.
* Phòng bệnh đặc hiệu bằng vaccine:
- Hiện nay chưa có vaccine đặc hiệu dự phòng vi rút Adeno được khuyến cáo.